Wanneer je kunst koopt ben je maar wat blij dat de naam van de kunstenaar erop staat. Auto’s van bepaalde merken verhogen flink het status gevoel en dolgelukkig lopen grote groepen met dikke letters reclame op hun borst want, hip merk. Daar betalen we zelfs extra voor.
Makers zijn vaak een doorslaggevende reden om wel of niet tot aankoop over te gaan.
Bij foto’s, illustraties en tekst zijn ook die makers vaak de doorslaggevende reden om bepaalde keuzes te maken. Alleen dat betalen of gewoon netjes vragen (auteursrecht) of de naam erbij vermelden (recht op naamsvermelding) ontbreekt regelmatig.
En ja, dat is vervelend, frustrerend en het klopt niet. Op twitter zie ik de ongenoegens hierover vaak voorbij komen en spreek ik vakgenoten dan heeft iedereen hier keer op keer mee te maken. ‘Het is zo respectloos!’ en ‘Ik heb niet eens zin meer om er achteraan te gaan.’ zijn regelmatig terugkerende uitspraken. En ik snap het want ook ik word er soms moedeloos van.
Toch weiger ik te geloven dat het, in veel gevallen, kwade wil/ luiigheid/ opzet of wat dan ook is.
Wanneer ik mensen aanspreek op het niet naleven van auteursrecht of het recht op naamsvermelding merk ik vaak dat mensen oprecht verbaasd zijn.
‘Maar ik vond hem op google’ en ‘Er stond geen naam bij dus hoe kan ik weten van wie dit is?’
Maar ook ‘auteursrecht? huh??? Wat??’. Of ‘Maar je kunt, als dat nodig is je naam toch in de foto zetten?’ en ‘Je had gevraagd jouw naam te vermelden maar ik dacht dat het hier niet hoefde.’.
Ik kan gaan klagen en meer en meer gefrustreerd raken maar omdat dat zinloze energieverspilling is kies ik er voor om kennis te delen. Het hele auteursrecht is namelijk wettelijk vastgelegd en een heleboel mensen weten dat niet. Op wikipedia is het volgende te vinden: ‘Auteursrecht is het recht van de maker of een eventuele rechtverkrijgende van een werk van literatuur, wetenschap of kunst om te bepalen hoe, waar en wanneer zijn werk wordt openbaar gemaakt of verveelvoudigd.’
De recht op naamsvermelding is zelfs een persoonlijkheidsrecht uit de auteurswet. Charlotte’s Law:
‘Naamsvermelding is een persoonlijkheidsrecht. Dat recht heb je. Punt. Hoef je dus niets over af te spreken. En het is niet overdraagbaar.’
Zomaar (in mijn geval) foto’s delen mag dus niet en ook als ik foto’s gemaakt heb in opdracht van jou dan hoor je mijn naam daar bij te vermelden. Of dit nu op een flyer, kaart, op je website of op de social media is. En ja, natuurlijk zijn daar uitzonderingen op maar ga er vanuit dat het moet, wil je meer weten kun je het altijd vragen.
Nu ben ik niet van plan het hele juridische stuk hier achter te bespreken maar ik wil je wel vertellen waarom ik (en met mij vele andere creatieven) het belangrijk vind dat je rekening houdt met mijn auteursrecht en mijn recht op naamsvermelding.
Ten eerste omdat ik trots ben op de foto’s die ik maak. Trots omdat ik het maar mooi voor elkaar gekregen heb te kunnen leven van mijn fotografie. Voor een groot deel komt dat doordat mensen in de 3 jaar dat ik als fotograaf werk, mijn werk hebben leren kennen. Ze zien het langskomen op allerlei media, zien dat ik die foto’s gemaakt heb en als het ze aanspreekt komen ze bij mij. Als ze tenminste kunnen zien dat ik die foto’s gemaakt heb.
Maar ook omdat mijn foto’s er voor zorgen dat ik mijn huur, verzekeringen, belastingen, eten, benzine, apparatuur etc kan betalen.
Wanneer mijn foto’s zomaar allemaal gebruikt worden dan wordt dat natuurlijk een stuk lastiger.
Dit betekent trouwens niet dat je altijd maar moet betalen om foto’s die ik gemaakt heb te gebruiken. Heb je mij een opdracht gegeven dan is vooraf duidelijk waar je de foto’s voor wilt gebruiken, dat mag dan natuurlijk ook maar mijn naam daar bij vermelden hoort daar, in de meeste gevallen, wel bij. Wil je andere foto’s gebruiken kan het goed dat ik dit prima vind. Onder voorwaarde dat je mijn naam vermeldt én dat je het even aan me vraagt.
Daarbij is het natuurlijk ook een stuk waardering. En, over die naamsvermelding, als je blij bent met de foto’s dan vind je het vast ook fijn om ons, creatieven die waardering te geven en op die manier ook te zorgen dat anderen ons kunnen vinden aan de hand van de foto’s, tekst of illustratie die we voor jou gemaakt hebben.
Weet je wel precies hoe het zit met auteursrecht en recht op naamsvermelding en doe je er bewust niets mee?
GEDRAAG JE!
Voor de mensen die ‘dan zetten we je naam er bij’ als ruilmiddel aandragen, zie je hoe raar het is als je dit zegt? Wat je dan ook zou kunnen zeggen is: ‘Als jij gratis voor ons foto’s maakt zullen wij de wet hanteren en jouw naam plaatsen wanneer we de foto’s publiceren’. Klinkt gek he?
Fijn als jij na het lezen hiervan rekening houdt met het auteursrecht en het recht op naamsvermelding. Nog fijner als je je kennis hierover ook met anderen wilt delen. Dan zorg je er voor dat wij een grotere kans hebben om ons vak, wat we met volle overgave uitvoeren en het allerleukste vinden om te doen, lekker kunnen blijven uitoefenen.
Voor echte kennis en informatie over dit eigenlijk juridische verhaal stuur ik je naar Charlotte’s Law. Zij is hierin gespecialiseerd én weet dit ook nog op zo’n manier over te brengen dat het goed te begrijpen is maar ook nog eens leuk om te lezen.
Voor iedereen die hier toch al rekening mee houdt, DANKJEWEL! Wij (hier durf ik wel met wij te spreken) zijn erg blij met je!
